تاریخچه مد در ایران

شواهد تاریخی نشان می دهد از سال های آغازین دهه 20 خورشیدی برای اولین بار حرف از مد و سالن های مد بین زنان خانواده های ایرانی به میان آمد. شروع قصه از زینت جهانشاه بود که در شماره های 2 و 3 اشراق به خیاط خانه و فعالیت های او اشاره گردید.

همه چیز از وقتی شروع شد که بانوی ارشد فتحعلی شاه، یک مهمانی ترتیب داد و از "الیزابت مک نیل" "همسر" جان مک نیل " دعوت کرد که در این مهمانی حضور داشته باشد....

 برشی از تاریخ 1

اما مد چگونه وارد ایران شد؟

و اولین چیزی که به عنوان مد در کشور اصلاح شد چه بود؟

الیزابت همسر فرستاده بریتانیا به ایران بود که در سال 1827 به دربار فتحعلی شاه آمده بود تا فصل جدیدی از روابط ایران با اروپا آغاز شود.

الیزابت مک نیل، قصد کرد لباس ساتن سپید، تزیین شده، با چین های توری و همچنین ردای قرمزابریشمی بر تن کند، لباس او در تضاد با لباس ها و جواهرات با شکوه و پر زرق و برق خانم های درباری بود اما همین لباس ساده چشم بانوی اول دربار ایران را گرفت و نقطه شروعی شد بر تغییر لباس زنان دربار قاجار.

بعدها در سال 1850 "لید یشیل" با "ملک جهان" مادر ناصرالدین شاه دیدار کرد.

او شرحی شگرف از لباس های دربار نوشت و در یادداشت هایش آورد که چقدرلباس های ساده اروپایی اش خانم های قجری را همزمان مجذوب و متحیر کرده بود.

"جنیفر اسکارس" متصدی پیشین فرهنگ خاورمیانه در حوزه ملی استکاتلند، چندی پیش در گفتگو با "تاریخ ایرانی" درباره تاثیر مد اروپا بر زنان دربار قاجار صحبت کرده بود. او می گوید که چهارمین شاه قاجار و دخترش مهمترین نقش را دگرگونی لباس های خانم های درباری داشته اند.

ناصرالدین شاه بر شکل واندازه دامن ها تاثیر گذاشته و تاج السلطنه در شب نامزدی و مهمانی عروسی اش همراه با لباسی از ابریشم صورتی با ساتن سفید، توری به سبک عروس های اروپایی به سر داشته است.

در اوایل قرن نوزدهم زمانی که شاهان قاجار به دنبال توسعه روابط دیپلماتیک با قدرت های اروپایی- درباری رسمی در تهران ایجاد کردند اولین نمونه های مد اروپا در ایران وارد شد. عمده اروپاییان اعم از دیپلمات ها، سربازان و تاجرها که به اصفهان پایتخت صفویان سر میزدند مرد بودند.

طبیعتا آنها جامه اروپایی بر تن داشتند و جامه زنان اروپایی از طریق تصاویر و از زیبایی های مد روز شناخته می شد. تصاویری که هم زمان توسط هنرمندان ایرانی که تخصصشان در نقاشی از چهره برای آلبوم مشتری هایشان بود گرته برداری می شد.

"تاج السلطنه" اولین طراح مد لباس های ایرانی-اروپایی با رنگ های روشن در لباس بود. همچنین وی در سال 1900 با لباس اروپایی تنگ چسبان پارچه ای و گیسوان پوشانیده نشده مدل نقاشی شد.

لباس زنان، اوایل – ترکیبی از نیم تنه "ژاکت" هایتنگ با آستین های بلند با شلواری که به شکل زنگوله تا زانوها می رسید همه ساخته شده از پارچه زربفت ابریشمی و مخمل بود. یک شال معمولا صورت را در برمی گرفت و زیر چانه گره زده می شد.

بسته به وضعیت پوشنده لباس مقدار زیادی از جواهرات آویخته می شد.

در قرن 19 تغییرات در لباس های سنتی با آمدن شلوارهای کوتاه تر، دامن هایی در اندازه و ضخامت های مختلف بود که روی شلوار های تنگ یا جوراب های نازک پوشیده می شد. برای نمونه کن ها با دکمه بسته می شد و خط یقه 7 شکل داشتند...

لباس های بلند با کمر تنگ و دامن های ضخیم که زیر کت پوشیده می شد.

بعضا شنل هایی روی کت انداخته می شد یا ردای طرح اروپایی به جای چادردر لباس های بیرون از خانه استفاده می شد.

تاج السلطنه دختر ناصرالدین شاه در خاطراتش می گوید زمانی که کودک بوده پدرش به او امر می کرده که لباس های اروپایی صورتی و سفید بپوشد.

همچنین عکس هایی از زنان درباری در لباس هایی برازنده با خط یقه دکلته (یقه باز) به سبک فرانسوی دهه 1870 موجود است.

ناصرالدین شاه در اولین سفرش به اروپا در سال 1873، دامن های رقصندگان باله در پاریس را تحسین و در بازگشت آن مدل را به زنان دربار معرفی کرد.